بارسلونا – 1989 – 1915

سرداب کلیسای کولونیا گوئل در سانتا کولوما د کرویو نزدیک بارسلونا ز شاهکارهای گائودی محسوب می شود. وی طراحی این بنا را در سال 1989 به رخواست کنت گوئل آغاز کرد. گوئل قبلا یکی از دوستان معمارش به نام فرانسسک برنگوئر برای طراحی یک پروژه ی شهرسازی برای دهکده ی کارگران در کنار یکی از کارخانه های پارچه بافی اش دعوت کرده بود. کلیسا بر روی تپه ای در کنار دهکده واقع شده و فضای کوچکی از خانه ها و ساختمان ها ی کارخانه را اشغال کرده بود. گائودی تصمیم داشت طراحی بر اساس برداشتی آزاد از کلیسای مزار مقدس در اورشلیم برای بنا ارائه کند، اما هیچ گاه موفق به اجرای این طرح نشد.

گائودی برای بررسی ویژگی های این پروژه از یک مدل سیمی معروف که از سقف یکی از کارگاه هایش آویزان بود استفاده کرد. وی مایل بود در ساختمان کلیسا که به طور ناقص باقی ماند، تکنیک ها و فنونی را که از ابداعات خودش بود امتحان کرده و از طرفی استفاده از آن ها را در مقیاسی بزرگ تر در ساختمان ساگارادا فامیلیا مورد بررسی قرار دهد.

در اینجا او پلانی متمرکز با قالبی منحنی شکل و نامنظم را در نظر گرفت که بیشتر شبیه بیضی بود تا دایره. پلان او در راستای قائم با ستون ها و برج هایی قوی و محکم که ارتفاع های متفاوتی داشتند در قالب پیکره ی استوانه ای موج داری گسترش یافته بود. او با بررسی محاسبات دقیق و علمی، تصمیم به توسعه ی ساختارهای باربر گرفت که مثل معماری گوتیک نیازی به شمع کوبی و حائل و قوس های فراوان نداشت و بیشتر شبیه فرم های توده ای محکمی بود که در طبیعت فراوان هستند. گائودی برای مطالعه ی ساختارها و ظرفیت استاتیکی این طرح، مدلی شبکه مانند از طناب های کنفی ساخت  که گونی های سرب اندود را نگه می داشتند و بعدا از سقف یکی از کلبه های این سایت آویزان شد. تمام چیزی که از این مدل باقی ماند و آنچه قبلا توسط محققان متعدد اروپایی مورد بازسازی قرار گرفت در سال 1929 توسط فرانییک رافولس ای فونتانالس به صورت یک عکس به چاپ رسید.

طنابی که این مدل را از سقف آویزان کرده بود به گائودی این امکان را داد که مجددا این طرح را در مقیاس 1:10 به شکل ترکیبی از منحنی های زنجیروار برای نمایش شکل صحیح ستون ها و قوس های کلیسا بسازد. گونی های سرب اندود شده به صورت متناسبی وزن و موقعیت اعمال بار در ساختارهای مختلف بنا را مشخص می کرد. اگر بر فرض  مدل وارونه می شد، نتیجه یک اسکلت معماری از المان های متکی به خود بود که سیستمی از طاق های دنباله دار و پایه ها را به نمایش می گذاشت. گائودی از این ماکت عکس تهیه کرده و آن عکس را به صورت وارونه ترسیم کرد؛ گویی این عکس تزئین و مهیا شده بود تا ایده ی کلی و طرح اولیه ی کلیسایش را به او بدهد.

تعداد اندکی از این دست مطالعات که داخل و خارج بنا را به نمایش می گذاشت به دست ما رسیده است. ثبت نتایج دبررسی ها  مطالعات، حاصل کاری بسیار طولانی است که حدود ده سالی به درازا کشید. گائودی در این تحقیقات با دوست معمارش فرانسسک برنگوئر و مهندس ادوارد گوئتس و معمار دیگری به نام ژوزف کانالتا همکاری کرد.

سرداب کلیسا تنها قسمتی بود که به طور کامل ساخته شد و به عنوان شالوده و اساس ساختمان کلیسا عمل می کرد. ساختمان بین سال های 1908 و 1915 بنا شد و از بیرون با ساختار ارگانیکی که با محیط اطرافش ترکیب شده است دیده می شود و با سنگ های تک رنگ که سایه ی درختان کاج جلوه ای رنگین کمانی به آن می دهد احاطه شده است.

ساختمان تا اندازه ای در بالای شیب ناحیه ای تپه مانند قرار گرفته بود. ایوان جلویی  کاملا باز بود و ستون هایی در انواع مختلف داشت. بعضی از آن ها با بلوک های سنگی ساده ساخته شده بود و بقیه آجرکاری شده بودند. همه ستون ها متمایل به جهتی در راستای قوس های متوالی  و زنجیروار بودند. سقف ایوان، فضایی منظم در قالبی هندسی بود که در محل تماسش با پشت بندهایی که از ستون ها بالا آمده بودند، شکسته شده بود.

نور سرداب بسیار اندک و مهیج بود و تمتم فضا را مرموز می ساخت، گویی بنا در همان دوران کهن و اصیل باقی مانده است. اتاق بزرگ مرکزی با یک رواقی احاطه شده و با دیوارهای خارجی آجرکاری شده و ردیف هایی از پایه های شیبدار محدود شده بود. 22 پنجره ی سرداب که از شیشه های رنگین ساخته  شده  و به داخل باز می شوند یادآور گلبرگ های گل یا بال های پروانه اند.

تمام قسمت ها از اجرام صلب و جامد، مانند بلوک های سنگینی نیم تراش یا آجر ساخته شده اند و شکل ستون ها، طاق و گنبدها و فضای پوشیده از آجر اورلب طبق تکنیک های سنتی کاتالونیا شکل گرفته اند. چهار ستون مایل سرداب از بلوک های سخت و ناصاف بازالت ساخته شده اند. تکه هایی از این سنگ در سرستون ها و بدنه و پایه ی ستون ها نیز به کار رفته است.

اقامتگاه کشیشان که در مقابل فضای نیایشی قرار گرفته، به طور کامل به آن شکل که گائودی طراحی کرده بود، باقی نمانده است. پشت اقامتگاه، فضایی عمیق و رواقی تاریک شبیه کلیسای مزار مقدس در اورشلیم، در محلی که به اندازه ی 18 پله بالاتر از اقامتگاه قرار دارد ساخته شده است.

تناسب و هارمونی قالب نیمکت ها و کرسی کلیسا که با جزئیات دقیق توسط گائودی طراحی شده بود، تنوع تزئینات و دوایر هندسی مورد استفاده در ساختار این ساختمان مرموز و کوچک، یکی از بهترین نمونه های توانایی ساختمانی گائودی و خیال انگیزی آثار اوست.