پروفایل اتووود گروه نقد اتووود

علیرضا امتیاز "مدیر اتووود"	1389/10/08
پروژه کفش فرشتگان 2 :
مباحث زیر در ادامه ی جلساتی ست که جهت نقد آثار موجود در سایت تشکیل شده است.این جلسه به نقد طراحی داخلی فروشگاه کفش فرشتگان2 اثر علیرضا امتیاز اختصاص دارد. علیرضا امتیاز: فکر می کنم توضیح دادن درباره ی کار معماری، بیهوده است. به این دلیل که کار تمام شده و کسی که در آن فضا قرار می گیرد در مورد آن قضاوت می کند. اما درباره ی خواستگاه فکری آن توضیحاتی لازم است. در نقاشی سبکی هست به اسم نقاشی سقاخانه ای، که استفاده ی مدرن از المانهای سقاخانه است. و در خطاطی سبکی به اسم خطاشی، که ترکیب خط نستعلیق و نقاشی است. فکر می کنم ما به عنوان گروهی که در فلات ایران زندگی میکنیم، زیبایی شناسی مخصوص به خود داریم که با وجود اسم های مختلفی که به هنر هر دوره اطلاق شده، نوعی پیوستگی در آنها حفظ شده است. چون در یک اقلیم گرم و خشک کویری زندگی می کنیم، نوعی از زیبایی شناسی بر ما حاکم است که مشابه آن را در مکزیک و یا صحرای آفریقا هم می شود دید. مثلاً کاهگلی که روی سقف خانه های یزد را پوشانده، یک continious serface است که با وجود اتفاقات مختلفی که در لایه ها ی زیرین آن افتاده، همه چیز را در خودش محو می کند. من سعی می کنم بازخوانی ای از این امر داشته باشم، البته با گویشی مدرن. محمود امیدبخش: ما نمونه های مشابه این کار را از لحاظ کیفیت خطوط و نوع استفاده از متریال می بینیم و اصراری بر پیدا کردن مبانی فکری برای توجیه آن نداریم. در خصوص فرشتگان همچنین زمینه ی فکری ای را موجه نمی بینم. امتیاز: این کار قطعه ایست از کلیتی که دیده می شود. من می خواهم این پیوستگی را نشان دهم. همانطور که یک هنرمند به خطاشی نگاه می کند. امیدبخش: واژه ی مشترک این کارها فرمشان است؟ امتیاز: واژه ی مشترک نرمی آنهاست. امیدبخش: این مختص فلات ایران نیست. امتیاز: مختص کویرهاست. زهره شهابی: در ایران همه ی اقلیم ها کویری نیست. امتیاز: ما نوعی معماری رسمی داریم که فرمهای رسمی و محدودی هستند. ولی به معماری محلی و مردمی که نگاه کنیم، به گفته ی آقای شیردل این بافت پتروژن می شود. بافت در هم تنیده ی درهم بافته ی غیرمتعین. حسی که به سمت کروی، نرمی و پیچیدگی می رود، به عناصر محیطی پیرامونش نیز بر می گشته است. این به زیبایی شناسی برمی گردد و یا یک زیبایی شناسی تولید کرده است. خواست من نزدیک شدن به آن بافت پتروژن است، بافتی یکدست که مثل پوسته ای بر همه چیز کشیده شده است. عاطفه محرری: آیا می توان این را عمومیت داد به کل این سرزمین؟ از طراحی مرکز خریدی در بروجرد تا یک طراحی داخلی در شیراز؟ علی عسکری: ریشه ی Generate شدن این موارد متفاوت است. معماری رسمی نماد آرزوی مردم و معماری ای که مردم می سازند، نماد اقتصاد آنهاست. چیزی که فرمی را Generate می کند، نوعی nature مجازیست. که مثلاً برگرفته از ریاضی است. یعنی شرایط مجازی ای داریم مثل شرایط دنیای دیجیتال، که ما می توانیم این را از طریق الگوریتم های ریاضی فرم بدهیم. فرم کویر، خود طبیعت است، ولی فرم روستاهای کویری از نقطه شروع دیگری Generate می شود. در نقطه شروع فرمشان، نوعی تناقض وجود دارد. امتیاز: فلات ایران، ایران فرهنگی که شامل افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و ... می شود، هارمونیهای سنتی درونی ای دارد که می توان گفت این اتفاق مربوط به فلات ایران است. خصوصیاتی دارد که می شود از لحاظ فرمی آنها را آنالیز کرد: تو در تویی فضایی، پیچیدگی بافت ارگانیک و نوعی شلختگی فضایی که در عین حال جذابیت بصری هم بوجود می آورد و تبدیل می شود به شاخصه ی فضا. ما هیچوقت به این موارد نپرداخته ایم که بخواهیم آن را Generate کنیم. علی سوداگران: در صورتی که ایده گرفتن به یک کارکرد بینجامد، می تواند توان کار باشد. عمومیت دادن این موارد به کل فلات ایران، بسیار بحث برانگیز است. مثلاً معماری منطقه ی مدیترانه، مثل کویر ایران است. البته با این تفاوت که سفید است. اگر در جایی خاک را با دست به دیوار می مالند، این نشان دهنده ی امکاناتشان است. امتیاز: این زیبایی شناسی است. در یک اقلیم کویری، کمبود آب باعث تقدس پیدا کردن آن می شود و این می شود زیبایی شناسی. و به مرور زمان درون فرهنگ تنیده می شود. امیدبخش: چرا می خواهید این را Categorize کنید و به آن تمامیت ببخشید؟ امتیاز: کسی که بیرون خانه اش را کاهگل کرده، به این دلیل که در یک هارمونی عمومی با جمعی قرار دارد این کار را انجام می دهد. امیدبخش: اگر گزینه های دیگری هم داشت، آنها را هم می توانست انتخاب کند. امتیاز: گزینه های دیگر هم داشته، آجر، سنگ، قلوه و ... ولی آنها را بیرون کار نکرده. محرری: به این دلیل که بیرون اهمیت کمتری دارد و ایرانیها علاقه مند به نمایش در درون فضا هستند. نمی توان یک جا معماری را مثال زد و جای دیگر کالیگرافی یا مثلاً یک هندسه ی گرافیکی را. این دو هیچ connectionی ندارند. امتیاز: می شود گفت نقاشی چینی با خط یا معماری چینی ارتباط ندارد؟ نمی شود، چون این زیبایی شناسی چین است. سوداگران: شخصی که می گویید چنین زیبایی شناسی ای دارد، اگر پول یا قدرت داشت نمونه ی مسجدشاه اصفهان را می ساخت. عسکری : ایران قابل مقایسه با شرق دور نیست. شرق دور یک culture کاملاً مشخص است، در حالیکه خصوصیت فلات ایران تناقض است، به دلیل تنوع اقتصادی، جغرافیایی، قومی و ... امیدبخش: خانه، یک چیز عمومیست. در مناطق مختلف ایران تصاویر متفاوتی را به ذهن می آورد. این را نمی شود هماهنگی نامید. یا مثلاً مینیاتور و خطاطی هنر عمومی نبوده اند. امتیاز: آیا غیر از هنر کارکردی، هنر عمومی در ایران یا جای دیگری از جهان داشته ایم؟ آن خطاط یا مینیاتوریست، انسانی ایرانی بوده با این نوع زیبایی شناسی. این یک خرد جمعی است که هر کسی آن را در جایی نشان می دهد. امیدبخش: این دسته بندی کردن به اسم فلات ایران، واژگان کلان مشترکی می تواند درآن کشف شود که ممکن است به قدرتهای حکومتی برگردد یا به عصر رسانه ها. امتیاز: دنبال ویژگی مشترک نیستم، این یک حس مشترک است. سوداگران: آن حس که منجر به تولید اثری می شود باید مختص منطقه ای که برایش تعریف شده، باشد. باید متمایز باشد. وقتی می بینی این درجاهای دیگری هم تکثیر می شود، پس این ایده منحصراً از این بر نمی آید. امکانات، شرایط محیطی و مصالح ساختمانی هستند که زیبایی شناسی را خلق می کنند. امیدبخش: ما باید گذشته را آنالیز کنیم، ولی ما در حال حاضر هم طبیعتی داریم، تعریفی داریم. من جای آنها را در نوع بیان مبانی فکری شما خالی می بینم. سوداگران: ما نمی توانیم معماری رسمی را در نظر نگیریم، با اینکه تکنولوژی و امکانات آن را داشته اند و اتفاقاً این ملاک سنجش است و فقط معماری مردم عادی و آن هم فقط پشت بام را در نظر بگیریم. آیا مردم عادی غیر از کاهگل انتخاب دیگری به عنوان عایق بندی داشته اند؟ محرری: خط در ایران عمومیت دارد و نمی توان آن را با معماری مقایسه کرد. معماری به واسطه ی متریالهایی که آن را شکل می دهند، متفاوت است. عسکری: یک جور ناهمخوانی بین انواع ارجاعهایی که می دهید وجود دارد. کویر، خود طبیعت است و فیزیک تعریفش کرده. نمی توان گفت این همان زیبایی شناسی ای است که در سقف هم دیده می شود، که این به دلیل متریالش هم بوده. امیدبخش: سعی داریم این جلسه صرفاً مبانی تئوریک نداشته باشد. پس روی خود پروژه تمرکز می کنیم و راجع به متریالها و تکنیک های اجرا صحبت می کنیم. امتیاز: از چند تکنیک استفاده کردیم. بخش از کار را با تکنیک مقاطع مختلف اجرا کردیم، که با چوب ساخته می شوند. بخشی را با پارچه های روی بال هواپیمای گلایدر که محکم است و پشت آنرا فایبرگلاس کار کردیم. و روش دیگر، قالب مثبتی ساختیم و ورق فایبرگلاس را گرم کرده و دور آن کشیدیم. می توان فایبر را مایع هم در نظر گرفت که با یک هاردنر سفت می شود و این را می توان برای هر شکلی استفاده کرد. سوداگران: این پوسته و بدنه ای که کار شده و حرکت دور تا دور واقعاًٌ عالیست. اما پیچش آن دور ستون و تقارن صندلی ها با این نوع کار هماهنگ نیست. امیدبخش: طبقه ی بالا و پایین از نظر دسته بندی معماری، به هم ارتباط ندارند. امتیاز: اگر همان کاری که پایین انجام شده، قرار بود در طبقه ی بالا هم تکرار شود، آنچنان اتفاق فضایی ای نمی افتاد و یک نظریه ی روانشناسی نشان داده که زنان فضاهای تجاری تیره را ترجیح می دهند. در عین حال، عناصری از طبقه ی پایین، مبلمان، در طبقه ی بالا هم تکرار شده و با آن هماهنگی دارد. امیدبخش: طبقه ی بالا کاملاً کلاسیک است. حرکت شکل ها احساس وزن و صلبیت را القا می کند و احساسی از یک پوسته ی مواج منعطف وجود ندارد.و قسمت کودکان که کلا کار متفاوتی ست. سوداگران: البته در طراحی مغازه همیشه این تنوع در فضاهای مختلف وجود دارد. امیدبخش: اثری که ویژگی های خطوطش قابل کشف و دسته بندی هستند، را نمی شود به هر نحوی شکل داد. سوداگران: در این زمینه، دو دسته کار وجود دارند. دسته ای که فروش جنس برایشان مهم است و در نتیجه به دنبال طراحی خاصی نیستند. ولی جایی که خود محصول، جنس، فرم یا رنگ مشخصی دارد، طراحی خاصی را هم لازم دارد. مشکل این کار بلاتکلیفی است، جزء هیچکدام از این دو دسته قرار نمی گیرد. امتیاز: تجربه ی جالبی که در این کار داشتم این بود که جزئیات زیادی را در حین کار تغییر دادم. فکر می کنم خردگرایی اروپایی ای که معماری ما را تعیین کرده، و پیش از شروع کار تمام نقشه ها باید مشخص باشند، راه بداهه نوازی در کار را بسته است. سوداگران: در مقیاس طراحی مغازه، این ممکن است. ولی در مقیاس بزرگتر امکان پذیر نیست. این سبک و سیاقی که در این چند کار متأخر پیش برده اید، چقدر امکان بسط و گسترش دارد؟ به نظر من، جذابیت کارهای زاهاحدید شاید به موضوعاتش برمی گردد. خود کارهایش آنقدر تنوع دارد که شاید ایده ی شکل دهنده آنها تا این حد متنوع نباشد. امتیاز: من همیشه به این فکر کرده ام که چگونه می شود از فرمهای طبیعی در معماری استفاده کرد. قصد ندارم کپی کارزاها حدید را انجام دهم. به نظر من، این فرمها، جای توسعه و گسترش دارند. همانطور که طبیعت بسیار متنوع و ارگانیک است. سوداگران : اشکال این نوع کار این است که همیشه گفته می شود کار زاها حدید است، به جز اینکه طراح کاری کند که بتواند این را متمایز کند. امتیاز: در کل نمی شود کاری کرد،یا فرمی بوجود آورد که به هیچ کار دیگری شبیه نباشد. سوداگران : تکنولوژی آنقدر تنوع فرمی بوجود آورده که هر اثری به اثر دیگری شبیه است. تنها چیزی که می تواند تفاوت ایجاد کند بین اثر زاها حدید و اثر کسی که اینجا کار می کند، بحث معماری پایدار است. یعنی محیط زیست، اجتماع، اقتصاد. امتیاز: Sustainability هم آنقدر گسترده است که از هزاران زاویه می شود به آن نگاه کرد.