معماران معاصر ایران, اتووود - بزرگترین سایت معماری
ثبت نام عضو جدید ایمیل آدرس: رمز عبور : رمز عبور را فراموش کردم

به جامعترین سامانه ارتباطی و اطلاع رسانی معماران معاصر ایران خوش آمدید خانه |  ثبت نام |  تماس با ما |  درباره ما |  قوانین سایت |  راهنما |  تبلیغات




موضوعـات مــعـماری
معماری و دیگر حوزه های فکر   - 1706
20 بنا که هرگز ساخته نشد   - 17
منظر شهری   - 1591
پداگوژی انتقادی   - 17
طراحي داخلي   - 1166
کارگاهْ مسابقه قوام الدین شیرازی   - 16
نظریه معماری   - 1131
شهرهای در حرکت   - 15
سازه های شهری   - 1080
مسابقه مرکز اجتماعی شهر صدرا   - 15
تکنولوژی ساخت   - 1072
معماری بایومورفیک   - 15
معماری حوزه عمومی   - 1062
سینما ـ طراحی صحنه ـ معماری   - 15
مرزهای معماری   - 1047
رابرت ونتوری در بیست و پنج روایت   - 15
نگاه نو به سكونت   - 915
اینستالیشن های شهری   - 14
المان شهری   - 868
ویلا ساوا ـ لوکوربوزیه   - 14
نظریه شهری   - 835
معماری و غذا   - 13
معماری و سیاست   - 802
فیلم پارازیت ساخته بونگْ جونْ هو   - 13
معماری مدرن   - 776
معماری و دشت   - 12
معماری پایدار   - 744
معماری خاورمیانه   - 11
کلان سازه   - 731
ده کتاب که هر معمار باید بخواند   - 11
روح مکان   - 670
معماری خوانی   - 10
آینده گرایی   - 660
ده پروژه کمتر شناخته شده لوکوربوزیه متقدم   - 10
معماری منظر   - 628
کنگو کوما ـ استادیوم ملی توکیو   - 10
برنامه ریزی شهری و منطقه ایی   - 624
کلیسای رونشان ـ لوکوربوزیه   - 10
آرمان شهرگرایی   - 587
بی ینال ونیز   - 10
طراحی صنعتی   - 575
درس گفتارهای اتووود   - 10
معماری تندیس گون   - 570
معماری و انسان شناسی   - 10
توسعه پایدار   - 566
فمینیسم   - 9
معماری شمایل گون   - 556
معماری و فضای زیرساخت های نرم   - 9
منتقدان معماری   - 556
اتوره سوتساس به روایت آلیس راستورن   - 9
نوسازی و بهسازی بافت های شهری   - 545
مسابقه دانشجویی اتووود ـ دوردوم. مسابقه دوم   - 9
معماریِ توسعه   - 517
ده زن برتر تاریخ معماری مدرن   - 9
باز زنده سازی   - 494
لیوینگ آرکیتکچر   - 9
هنر مدرنیستی   - 437
معماری تخت جمشید   - 8
معماری یادمانی   - 390
معماری بلوک شرق ـ جهان در حال محو شدن   - 8
طراحی نئولیبرال   - 387
شارلوت پریاند به روایت آلیس راستورن   - 8
معماری سبز   - 385
مسابقه دانشجویی اتووود ـ دوردوم. مسابقه اول   - 8
تغییرات اقلیمی   - 371
تز 1400   - 8
معماری ارزان   - 363
معماری آمریکای جنوبی   - 8
تراشه های کانسپچوال   - 359
معماری و جنگ   - 7
معماری پست مدرن   - 352
طراحی و ضایعات به روای آلیس راستورن   - 7
معماری محدود   - 333
ردلف شیندلر به روایت الیس راستورن   - 7
بنای محدود   - 323
گونتا اشتلزل به روایت آلیس راستورن   - 7
گرمایش زمین   - 317
مینت د سیلوا به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری محلی   - 308
جنبش "جانِ سیاهان مهم است" و مسئله‌ی طراحی به روایت آلیس راستورن   - 7
اتووود کلاسیک   - 304
ریچارد نویترا به روایت آلیس راستورن   - 7
محوطه سازی   - 295
طراحی در زمانه بحران به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری تجربی   - 285
کارلو اسکارپا به روایت آلیس راستورن   - 7
بدنه سازی شهری   - 277
عبور از مرحله جنینی   - 7
کتابخانه ی اتووود   - 276
معماری مصر   - 7
اقتصادِ فضا   - 274
منبع شناسی اتووود   - 7
معماری انتقادی   - 272
پاویون ایران ـ بی ینال ونیز 2016   - 7
معماری ـ سینما   - 268
رقابت مجتمع چندعملکردی شهید کاظمی قم   - 7
زنان و معماری   - 250
آلوار و آینو آلتو به روایت آلیس راستورن   - 7
فضای منفی   - 247
هشت کوتاه نوشته در مورد پوپولیسم   - 7
عکاسی   - 241
طراحی و پناهجویان   - 7
مسکن حومه شهری   - 237
آیلین گری به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری های تک   - 235
باوهاوس به روایت آلیس راستورن   - 7
هنر انتزاعی   - 229
لوسی رای به روایت آلیس راستورن   - 7
گرافیک   - 215
مارسل بروئر به روایت آلیس راستورن   - 7
مسکن عمومی   - 209
چارلز رنه مکینتاش به روایت آلیس راستورن   - 7
طراحی مبلمان   - 208
باکمینستر فولر به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری و فاجعه   - 199
طراحی در بازی و تاج و تخت به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری فضای داخلی   - 185
سائول باس به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری و رسانه   - 180
میس ون در روهه به روایت آلیس راستورن   - 7
مسکن روستایی   - 178
معماری و عکاسی به روایت آلیس راستورن   - 7
پروژه های دانشجویی از سراسر جهان   - 178
طراحی روی بام به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری ژاپن   - 174
صد و بیست و یک تعریف معماری   - 6
معماری ایران   - 169
پنج پروژه لوکوربوزیه متاخر که هیچگاه ساخته نشدند   - 6
ترسیمات معماری   - 166
فرایند تکامل معماری مدرن هند   - 6
هنر گفت و گو   - 165
مسابقه ویلا 1400   - 6
بلندمرتبه ها   - 138
ورنر پنتون به روایت آلیس رستورن   - 6
اتووود ـ ایران معاصر   - 123
ده پرسش از دو معمار   - 6
معماری کوچک مقیاس   - 106
جنتریفیکیشن   - 6
ویرانه ها   - 104
معماری استرالیا   - 5
مدرنیته؛ از نو   - 98
زنان، آشپزخانه، مقاومت   - 5
معماری چین   - 97
گزارش فرانسویِ وس اندرسون   - 5
معماری آسیا   - 93
تناقض هاوپیچیدگی ها:تئوریهای پیچیدگیِ ونتوری وجیکوبز   - 5
معماری اروپا   - 91
اکنی استودیو   - 5
معماری مذهبی   - 90
کتاب هایی در باب یوتوپیا   - 5
معماری فاشیستی   - 89
رادایکالیسم ایتالیایی در سیزده روایت   - 5
معماران و چالش انتخاب معماری   - 87
شهرسازی کوچک مقیاس   - 5
معماری جنگلی   - 84
چهار یادداشت برای علی اکبر صارمی   - 4
اکسپو   - 83
اتومبیل در چهار روایت کوتاه از بری ریچاردز   - 4
ویروس کرونا و معماری   - 80
بلوپرینت   - 4
فیلوکیتکت   - 79
اتووودْ آبزرور   - 4
معماری و هنر انقلابی   - 79
شهر ژنریک و نامکان ها   - 4
گفت و گو با مرگ   - 79
اکسپوی دبی. 2020   - 4
معماری پراجکتیو   - 78
چالش های اخلاقی ریاضت ورزی در معماری به روایت پیر ویتوریو آئورلی   - 4
جهان علمیْ تخیلی   - 74
چگونه یوتوپیا در روسیه انقلابی مدفون شد   - 4
معماری هند   - 70
فرایند خلاقیت چهار پیشگام معماری مدرن   - 4
معماری دیجیتال   - 68
همه ما سایبورگ هستیم   - 4
پالپ نیوز ِ اتووود   - 68
فرهنگ کمپ به روایت سوزان سانتاگ   - 4
بحران آب   - 65
اختلال های تشخیصی معماران مدرن   - 4
مدارس معماری   - 65
معمای حبابی   - 4
معماری و نقاشی   - 61
معماری پساصنعتی   - 4
پداگوژی   - 60
معماری آفریقا   - 3
زاغه نشینی   - 57
اتووودْ باکسْ آفیس   - 3
معماری و روانشناسی   - 57
مدرنیسم هیپی   - 3
طراحی مُد   - 56
معماری مدارس   - 3
معماری کانستراکتیویستی   - 54
داریوش شایگان و هنر ایرانی   - 3
معماری و هوش مصنوعی   - 53
بازپس گیری حریم خصوصی مان به روایت آنا وینر   - 3
معماری و رنگ   - 53
ژان بودریار؛ شفافیت، ابتذال و آلودگی رابطه   - 3
معماری و ادبیات   - 52
فیلم پدر ساخته ی فلوریان زلر   - 3
آنتروپوسین   - 52
شش پروژه شاخص معماری پست مدرن   - 3
معماری بیابانی   - 50
اندیشیدن از مجرای پاسخ های کووید 19 با فوکو   - 3
معماری و آب   - 50
باشگاه مشت زنی   - 3
معماری اوایل قرن بیستم روسیه   - 47
رقابت آسمانخراش ایوُلو 2016   - 3
هنر روسیه   - 45
آینده کجاست؟ روایتی از رولینگ استون   - 3
طراحی در وضعیت پندمیک به روایت آلیس راستورن   - 45
لویی کان به روایت آلیس راستورن   - 2
باهاوس   - 44
اسمیتسن‌ ـ رابین هود گاردنز   - 2
جنبش متابولیسم   - 44
کودتایی که در مورد ان صحبت نمی کنیم   - 2
معماری و گیم   - 40
تعییرات زیست محیطی ـ انقلاب یا انهدام   - 2
معماری و سلامت   - 37
یوتوپیاهای سیاره ای . نیکیتا داوان با آنجلا دیویس و گایاتری اسپیواک   - 2
درگذشت زاها حدید   - 35
جودیت باتلر مارا به تغییر شکل خشم مان فرا می خواند؛ گفت و گویی با ماشا گِسِن   - 2
معمارْستاره ها به روايت اتووود   - 34
برج سیگرام چگونه جهانی شد؟   - 2
طراحی پارامتریک   - 34
زیستْ ریاضت و همبستگی در فضای اضطراری   - 2
اکسپو شانگهای 2010   - 33
فیس بوک، گوگل و عصر تاریک سرمایه داری نظارتی   - 2
معماری آمریکا   - 33
شهرهای پیشاصنعتی   - 2
معماری مجازی   - 31
رابرت نوزیک، یوتوپیا و دولت حداقلی   - 2
اکسپو میلان 2015   - 28
فیلم های اتووود   - 2
پاویون های سرپنتین   - 28
سایبرفمینیسم   - 2
معماری پس از یازدهم سپتامبر   - 25
معماری و کودک   - 2
معماری؛ خیر مشترک و امید اجتماعی   - 24
سایبورگ   - 2
معماری و کوه   - 23
سایبرنتیک   - 1
طراحی جزییات   - 23
نمایش های مد پرادا   - 1
معماری و آسمان   - 21
ان اف تی   - 1
جشن نامه اتووود   - 21
متاورس   - 1
زاها حدید از نگاه معماران ایرانی   - 21
فیلمْگفتارهای معماری و پداگوژی معماری   - 1
زنانِ معمارِ ایرانی و سقف شیشه ای در نوزده روایت   - 20
تابْ آوری دفاتر نوپای معماری   - 1
معماری ـ موسیقی   - 19
پیتر آیزنمن و خانه شماره یک به روایت روبرت سومول   - 1
شانزده کتاب برای ورود به جهان اِی آی و عصر آنتروپوسین   - 19
ده پرسش از هشت معمار   - 1
سینما به ترتیب الفبا به روایت هاوارد سوبر   - 18
چهل نکته در باب هایدگرْخوانی   - 1
فرهنگ نفت   - 18
شهرْخوانی با اتووود   - 1
پردیس ویترا   - 18

طــراحــــــــــــــان
آر ای ایکس   - 3
زیگموند فروید   - 19
آراتا ایسوزاکی   - 16
ژان بودریار   - 11
آرشیگرام   - 8
ژان نوول   - 22
آرکی زوم   - 6
ژاک دریدا   - 19
آلبرت پوپ   - 4
ژاک لوگوف   - 4
آلدو روسی   - 15
ژیل دلوز   - 34
آلفرد هیچکاک   - 5
سائول باس   - 7
آلوار آلتو   - 19
ساسکیا ساسن   - 9
آلوارو سیزا   - 9
سالوادور دالی   - 2
آن تینگ   - 4
سانا   - 5
آنتونی گائودی   - 28
سانتیاگو کالاتراوا   - 14
آنتونی وایدلر   - 5
سدریک پرایس   - 3
آنتونیو نگری   - 6
سو فوجیموتو   - 18
آنسامبل استودیو   - 2
سوپراستودیو   - 9
آنیش کاپور   - 8
سورِ فِهْن   - 6
آی وِی وِی   - 34
سوزان سانتاگ   - 10
آی/ تری   - 2
شاشونا زوبوف   - 4
اُ ام اِی   - 59
شیبیک و کریستوف   - 2
اتوره سوتساس   - 8
شیگرو بان   - 34
ادریان لابوت هرناندز   - 5
عبدالعزیز فرمانفرمایان   - 4
ادوارد برتینسکی   - 1
فدریکو بابینا   - 30
ادوارد سعید   - 17
فرانک گهری   - 50
ادوارد سوجا   - 10
فرانک لوید رایت   - 45
ادواردو سوتو دی مُرِ   - 18
فرای اوتو   - 10
ادولف لوس   - 9
فردا کولاتان   - 2
ارو سارینن   - 30
فردریک جیمسون   - 4
اریک اوون موس   - 14
فرشید موسوی   - 3
اریک هابسبام   - 2
فمیهیکو ماکی   - 4
استن آلن   - 4
فیلیپ جنسن   - 7
استیون هال   - 32
گابریل کوکو شنل   - 2
اسلاوی ژیژک   - 18
گایاتری چاکراوارتی اسپیواک   - 7
اسنوهتا   - 7
گرگ لین   - 7
اسوالد متیوز اونگرز   - 7
گونتا اشتلزل   - 1
اسوتلانا بویم   - 5
لئوپلد بانچینی   - 2
اسکار نیمایر   - 38
لئون کریر   - 2
اف او اِی   - 9
لبس وودز   - 26
ال لیسیتسکی   - 5
لوئیس باراگان   - 2
الیس راستورن   - 112
لوئیس مامفورد   - 1
اِم اِی دی   - 25
لودویگ لئو   - 3
ام وی آر دی وی   - 74
لودویگ میس ون دروهه   - 29
اماندا لِــوِت   - 4
لودویگ هیلبرزیمر   - 4
اورهان پاموک   - 4
لودویگ هیلبرزیمر   - 1
اویلر وو   - 9
لوسی رای   - 15
ایلین گری   - 9
لویی کان   - 39
ایوان لئونیدوف   - 4
لوییجی مورتی   - 1
بئاتریس کُلُمینا   - 10
لوییس بورژوا   - 8
بال کریشنادوشی   - 4
لُکُربُزیه   - 153
باک مینستر فولر   - 13
لیام یانگ   - 4
برنارد چومی   - 36
لینا بو باردی   - 4
برنارد خوری   - 2
مارتین هایدگر   - 32
برنو زوی   - 7
مارسل بروئر   - 7
بنیامین برتون   - 8
مارشال برمن   - 16
بوگرتمن   - 1
مانفردو تافوری   - 16
بی یارکه اینگلس   - 69
مانوئل کاستلز   - 3
پائولو سولری   - 4
ماکسیمیلیانو فوکسِس   - 10
پائولو فریره   - 2
مایکل سورکین   - 4
پاتریک شوماخر   - 3
مایکل گریوز   - 6
پال گلدبرگر   - 1
محمدرضا مقتدر   - 4
پرویز تناولی   - 2
مخزن فکر شهر   - 1
پری اندرسون   - 3
مـَــس استودیو   - 3
پل ویریلیو   - 28
معماران آر سی آر   - 5
پیتر آیزنمن   - 59
معماران مورفسس   - 16
پیتر برنس   - 5
موریس مرلوپنتی   - 2
پیتر زُمتُر   - 69
موشه سفدی   - 12
پیتر کوک   - 10
میشل سر   - 3
پیر بوردیو   - 5
میشل فوکو   - 59
پییر ویتوریو آئورلی   - 14
نائومی کلاین   - 5
تئودور آدورنو   - 7
نورمن فاستر   - 36
تادو اندو   - 13
نیکلای مارکوف   - 1
تام مین   - 13
هانا آرنت   - 10
تام ویسکامب   - 10
هانری لفور   - 24
تاکامیتسو آزوما   - 3
هانی رشید   - 5
توماس پیکتی   - 5
هرزوگ دی مورن   - 31
توماس هیترویک   - 31
هرنان دیاز آلنسو   - 18
تیتوس بورکهارت   - 2
هنری ژیرو   - 3
تیموتی مورتُن   - 2
هنریک وایدولد   - 1
تیو ایتو   - 25
هنس هولین   - 5
جاشوا پرینس ـ رامس   - 2
هوشنگ سیحون   - 14
جان برجر   - 2
هومی بابا   - 2
جان هیداک   - 7
واسیلی کاندینسکی   - 2
جف منن   - 2
والتر بنیامین   - 30
جفری کیپنس   - 3
والتر گروپیوس   - 18
جورجو آگامبن   - 8
ورنر پنتون   - 5
جوزپه ترانی   - 2
ولادیمیر تاتلین   - 13
جولیا کریستوا   - 2
ولف پریکس   - 1
جونیا ایشیگامی   - 7
ونگ شو   - 8
جیمز استرلینگ   - 1
ویتو آکنچی   - 12
جین جیکوبز   - 2
ویوین وست وود   - 6
چارلز جنکس   - 7
ک. مایکل هیز   - 2
چارلز رنه مکینتاش   - 7
کارلو اسکارپا   - 13
چارلز کوریا   - 15
کازو شینوهارا   - 2
چاینا میه ویل   - 4
کازیو سجیما   - 2
حسن فتحی   - 6
کالین روو   - 1
حسین امانت   - 3
کامران دیبا   - 13
خورخه لوئیس بورخس   - 2
کامرون سینکلر   - 11
داریوش آشوری   - 1
کریستفر الکساندر   - 2
داریوش شایگان   - 13
کریستین نوربرگ ـ شولتز   - 15
دانیل لیبسکیند   - 24
کریم رشید   - 5
دنیس اسکات براون   - 10
کلر استرلینگ   - 2
دورته مندروپ   - 3
کلود پَره   - 3
دیلرـ اِسکـُـفیدیو+رِنفرو   - 23
کنت فرمپتن   - 14
دیوید رُی   - 2
کنزو تانگه   - 10
دیوید گیسن   - 2
کنستانتین ملنیکف   - 3
دیوید هاروی   - 25
کنگو کوما   - 47
رابرت نوزیک   - 2
کوپ هیمِلبِلا   - 23
رابرت ونتوری   - 31
کورنلیوس کاستوریادیس   - 3
رُدولف شیندلر   - 7
کوین لینچ   - 7
رضا دانشمیر   - 5
کیانوری کیکوتاکه   - 1
رم کولهاس   - 119
کیتیو آرتم لئونیدویچ   - 1
رنزو پیانو   - 34
کیشو کـُـروکاوا   - 8
ریچارد مِیر   - 8
یان گِل   - 9
ریچارد نویترا   - 7
یو ان استودیو   - 32
ریموند آبراهام   - 1
یورگن هابرماس   - 15
رینر بنهام   - 2
یورن اوتزن   - 1
رینهولد مارتین   - 5
یونا فریدمن   - 5
ریکاردو بوفیل   - 7
یوهانی پالاسما   - 12
زاها حدید   - 196

کـاربـــــــری هـا
مسکونی   -877
گالری   -95
زیرساخت های شهری   -477
هتل   -84
فرهنگی   -383
ورزشی   -68
پاویون   -303
حمل و نقل عمومی   -39
موزه   -273
بیمارستان و داروخانه و کلینیک   -38
اداری ـ خدماتی   -255
ویلا   -27
تفریحی   -192
مجموعه های مسکونی   -8
مسکونی ـ تجاری   -173
زاغه نشینی   -6
اموزشی   -158
سرویس بهداشتی عمومی   -5
صنعتی   -114
عناصر یادمانی شهری   -5
معماری مذهبی   -108
تجاری   -3
حامی اتووود
مقـــــــــــالات
    دیوید هاروی و شهر در قامت فهمی انسانْ تولید
        آرش بصیرت "سردبیر اتووود"
    پهنه ی معلق تهران؛ شاه عبدالعظیم یا شهر ری
        علی رنجی پور
    دیوید هاروی و شهرســــــــــــــــــــــــــــــــــازی آلترناتیو
        آرش بصیرت "سردبیر اتووود"
    هنر گفت و گو ـ جان بریسندن و اد لوییس با دیوید هاروی
        آرش بصیرت "سردبیر اتووود"
چنـــــد پــــروژه
مجموعه مسکونی شاه پریان
طراح : علیرضا امتیاز "مدیر اتووود"
منزل شخصی دکتر دلیر - خیابان ولیعصر کوچه 8
طراح : محمود امیدبخش
مجموعه ي تجاري و پاركينگ طبقاتي شقايق
طراح : امين حشمتی
خانه شعر ، پايان نامه معماري كارشناسي ارشد
طراح : م معيت
گذرگاه همیابی
طراح : محمود امیدبخش
کاریــــــــــــابی
   کاریابی
   لیست درخواست ها ی قبلی شما
   لیست کاندیدها به تفکیک استان
   لیست فرصت های کاری به تفکیک استان
وبـــــلـاگ هـــــا
آرشیتکت نمونه
مدیر : مسعود زمانیها
معماری به مثابه ساخت-سجاد نازی
مدیر : سجاد نازی
فتوت نامه معماران
مدیر : اخوان الصفا
مجله معماری Architecture Foolad City
مدیر : مسعود پریوز
معــــرفی کتــــــاب
رهیافت پدیدارشناسی در اندیشه پیتر زومتور
نویسنده :  .
انتشارات : علم معمار

حامی اتووود
 رسانه ی تخصصی معماری و شهرسازی میم زون
کتابخانه اتووود ـ ماکس وبر و نظام اخلاقی پروتستان ـ پیتر گُش
اتووود سرویس خبر:   گروه ترجمه و تحقيقات اتووود
1395/05/27
مـنـــــــبـع : tarjomaan.com نوشته یوهانس زک‌هوبر ترجمه زهیر میرکریمی
تعداد بازدید : 1965

فرضیهٔ معروف به سکولاریزاسیون، یعنی این تصور که دین‌گرایی در جهان پیوسته کم‌تر و کم‌تر می‌شود، در پانزده یا بیست سال گذشته در معرض بررسی‌های تندوتیزی قرار گرفته است. اصلی که زمانی بدیهی می‌نمود، در اکنون برای بسیاری تنها اندکی بیش از فرضی ایدئولوژیک به نظر می‌آید که در پس نظریه‌ای تاریخی و جامعه‌شناسانه پنهان شده بود. این دگرگونی، وجههٔ علمی کسانی که بنیان‌گذاران این نظریه شناخته می‌شوند ازجمله شاید قابل‌توجه‌ترین آن‌ها یعنی ماکس وبر را به‌ناچار متأثر ساخته است.

وبر – که اندکی بیش از ۱۵۰ سال پیش‌ازاین در سال ۱۸۶۴ زاده شد و زودهنگام در سال ۱۹۲۰ از بیماری آنفلوآنزای اسپانیایی درگذشت - چه در محیط‌های دانشگاهی امروزی و چه بیرون از آن‌ها بی‌تردید یکی از شخصیت‌های بسیار تأثیرگذار باقی مانده است؛ اما نظراتش دربارۀ دین کمتر چنین توفیقی داشته‌اند. تاریخ‌پژوهان و الهی‌دانان به یک اندازه برداشت او از پروتستانتیسم قرن هفدهم را نقد کرده‌اند. همچنین رأی او مبنی بر معرفی‌کردن پاک‌دینان مسیحی به‌طور خاص به‌عنوان اجداد خوشوقت سکولاریتۀ نوین، اغلب اوقات در بهترین حالت برداشتی شخصی به نظر آمده است.

بااین‌حال، ردکردن اعتبار وبر به‌عنوان نظریه‌پرداز دین تاریخی و دین معاصر، می‌تواند کاری عجولانه باشد. این مطلب یکی از محسنات مسلّم کتاب ارزشمند و آشکارا محققانۀ پیتر گُش با عنوان ماکس وبر و نظام اخلاقی پروتستان است که این مسئله را دوباره مستقیماً به بحث گذاشته است. عنوان فرعی کتاب، روایت‌های توأمان است و نشان‌می‌دهد که گش، به‌عنوان تاریخ‌پژوهی که در دانشگاه آکسفورد مشغول به تدریس است، دو چیز را در نهایت هم‌گستره می‌بیند: نخست، روایت کامل تحلیل دوران‌ساز وبر از نظام اخلاقی پروتستان که نخستین بار در سال ۱۹۰۴ و ۱۹۰۵ منتشر شد؛ و دیگری، روایت کل حیات فکری وبر. این مزدوج‌سازی نکته‌سنجانۀ “متن کتاب” و “زندگی وبر” بحث‌برانگیز است؛ زیرا خبر از آن می‌دهد که “دین” - بسیار بیشتر از آن چیزی که معرفی‌های معمول از وبر به‌عنوان یک جامعه‌شناس صِرف القاء می‌کنند - برای فعالیت‌های فکری وبر محوری بوده است.

بخشی از برداشت‌های نادرست از جنبۀ دینی فعالیت‌های وبر برخاسته از ناتوانی وبر و در واقع بی‌میلی او به تطبیق‌یافتن با تقسیم‌بندی‌های صُلب و سخت‌گیرانه‌ای است که بنا بوده است مشخص‌کنندۀ اثری دانشگاهی باشند. طرفه آن‌که اندکی از آن تقسیم‌بندی‌ها با چنان دقت و بصیرت )و در واقع با چنان آینده‌نگری‌ای( توصیف شده‌اند که وبر خود چنان کرده است. وبر بی‌شک مطالعات دانشگاهی نوین را خوار نمی‌شمرده است؛ اما در برابر جنبه‌هایی از الزامات آن با جابه‌جایی‌های پی‌درپی خود میان رشته‌های اقتصاد، حقوق، تاریخ، الهیات، و چندین رشتۀ دیگر مقاومت کرده است. همین شیوۀ تولید هوشمندانه و “نابهنگام” است که باوجود تأثیرگذاری‌های عظیم وبر بر گستره‌ای از رشته‌های علمی، مانع شناخت ارزش مجموعه‌ آثار وبر شده است؛ و همان‌گونه که گش خوانندگانش را آگاه می‌سازد این مسئله همچنین مانع شناخت اهمیت حقیقی “دین” در تمامی اندیشه‌های وبر شده است.

اما چرا باید بپذیریم که توجه وبر به دین برای اندیشه‌های او این قدر بنیادین بوده است؟ یکی از مشهورترین عبارات او، برخلاف ادعای اخیر، اذعان به این مطلب است که او فاقد هرگونه احساسی به دین بوده است یا همان‌گونه که گش می‌گوید و به عبارت اصلی در زبان آلمانی نزدیک‌تر است، “ازلحاظ دینی خنثی” بوده است. اما این تشبیه آشکارا با دقت انتخاب شده بوده است و نشانگر موضعی شخصی بوده است که از هر دو موضع “باورمندِ سنتی” و “ناباورمندِ سکولار” به یک اندازه فاصله دارد.

وبر که در کنار پدری ندانم‌گرا و مادری بسیار متدین و به همان میزان مترقی رشد کرده بود، از سنین نوجوانی دریافته بود که باوجود پیوند نزدیک به مادرش، هیچ‌گاه خودش باورمند نخواهد شد. اما این شناخت در او هیچ کینه‌ای به دین القا نکرده است یا اگر چنین کرده است، آن القا منحصراً در راستای مخالفت با روایتی خاص از لوترنیسم شمال آلمان بوده که او از کودکی با آن مواجهه داشته است. آن روایت بعدها به‌دفعات برای بعضی برای بعضی از انتقادات بسیار تحقیرآمیز و بی‌رحمانۀ او گزینش شده است؛ از “سوءظن روستایی‌وار به سرمایۀ” لوتر گرفته تا پدرسالاری لوترنیسم نوین و شکست در بنیان‌نهادن نظام اخلاقی مناسبی برای طبیعت عاطفی سرد موجود در جامعۀ سرمایه‌داری.

چه‌بسا وبر خود به‌اندازۀ کافی اندیشیده باشد که نگرش خاص او به دین و موقعیت تاریخی‌اش به‌‌گونه‌ای ویژه او را برای فرهنگِ مسیحی پژوهشگری واجد شرایط ساخته است. هگل آنچنان که مشهور است، ابراز داشت که بوفِ مینِروا در شامگاهان به پرواز درمی‌آید، و این یعنی پدیده‌های تاریخی تنها هنگامی فهمیدنی می‌شوند که به پایان خود نزدیک می‌شوند. همچنین به‌طورِقطع این‌گونه نبوده است که فرصت حمل این مفهوم بر یکی از خلاق‌ترین اندیشمندان آلمانی در آستانۀ قرن بیستم از دست رفته باشد. گش به هر بهایی مشتاق است که وبر را شخصی در جست‌وجوی فهم دین نشان دهد. او این کار را از همان منظری انجام می‌دهد که موضع منحصربه‌فرد وبر در میان ایمان و ناباوری آن منظر را ایجاب کرده است.

در نزد گش، اندیشۀ وبر دربارۀ دین دقیقاً برخاسته از آن نقطۀ‌ صفری است که در آن نقطه دین و ضد آن به هم می‌رسند. در این وضعیت، به‌دشواری بتوان وبر را نظریه‌پرداز سکولاریزاسیون به حساب آورد. گش، همان‌گونه که باید، اذعان می‌کند که وبر فرهنگ غربی نوین را گسستی از ریشه‌های میراث مسیحی آن می‌دانسته است. باوجوداین، انقطاع ناشی از این گسست، به‌علت فرض موجود در تاریخ‌گرایی‌ای که وبر آن را به ارث برده است، نمی‌تواند به معنای شکاف دین‌زدایانۀ بزرگی باشد. این فرض عبارت است از مردوددانستن شکاف‌های ریشه‌ای و تضادهای شدید به‌نفع مراحل گذار ملایم‌تر و حفظ پیوستگی‌ها.

چه‌بسا تأملات مشابه نیز به ایضاح رأی وبر کمک کنند. منظور از رأی او همان انتخاب‌کردن پاک‌دینان مسیحی قرن هفدهم به‌عنوان مواردی برجسته از توجهش به دین است. با آن‌که اهمیت این گروه در تاریخ مسیحی بر اکثریت قریب‌به‌اتفاق تاریخ‌پژوهان در حوزه‌ی مسیحیت و کلیسا چه پیش و چه پس از وبر آشکار نبوده است، گش، برای نشان‌دادن توجه وبر به دین، با ظرافت، توضیحی وسوسه‌انگیز و درعین‌حال به‌ناچار گمان‌پردازانه مطرح می‌کند. از نخستین صفحات کتاب مضمونی همچون یک ترجیع‌بند در نظرات نویسنده از مشابهت‌های موجود میان وبر و پاک‌دینان مسیحی هویدا می‌شود. برای نمونه، به ما در کتاب گفته می‌شود که اکراه‌داشتن وبر از بروزدادن کوچک‌ترین چیزی دربارۀ اندیشه‌ها و احساسات شخصی‌اش، “تمام عیار” و در راستای عمل به “فرمان به حفظ سکوت” موجود در میان پاک‌دینان مسیحی بوده است.

مهم‌تر آن‌که گش در ادامه خواننده را دعوت می‌کند که به شباهت‌های موجود میان بیگانگی خودِ وبر از خداوند و عباراتی که وبر برای توصیف تدینِ منحصربه‌فرد پاک‌دینان مسیحی استفاده کرده است ملتفت باشد. گش نشان می‌دهد که وبر دربارۀ خودش چنین می‌گوید که کسی است “به‌کلی و یک‌سره دور از خدا. آن کسی که در تقابل با خدا زندگی می‌کند، به‌کلی و یک‌سره تنها.” به‌گونه‌ای مشابه، وبر استدلال می‌کند که پاک‌دینان مسیحی در “انزوای نهان،” در “دوریِ محض از خداوند” زندگی می‌کنند. بر طبق گفتۀ وبر، پاک‌دینان مسیحی از خداوند دور افتاده بودند؛ زیرا آنان فرض می‌کردند که خداوند پنهان است و از آدمیان توقع دیگری، جز پیروی از مجموعه‌ای از فرمان‌های آشکارا آشفته، ندارد‌. در نزد آنان، هیچ دریافت دینی شخصی‌ای ممکن و موجه نبوده است. به‌گونه‌ای مشابه، اندیشمند ما در آستانۀ قرن بیستم از خداوند بیگانه است؛ زیرا در دنیایی زندگی می‌کند که قوانین اقتصادی و سیاسی ناشناخته و انتزاعی بر آن حکم می‌رانند که درنهایت به‌اندازۀ فرمان‌های بی‌نظمِ الهی، دلبخواهی به نظر می‌رسند.

به‌این ترتیب به نظر می‌رسد که سرزمین مرزی میان دین و ضددین که وبر در آن سکنا گزیده است، به طرقی دقیقاً منعکس‌کنندۀ وضعیت تدین پاک‌دینان مسیحی است. در این وضعیت، چه‌بسا وبر وضعیت پاک‌دینان مسیحی را عبرت‌آموز بداند؛ نه چون از لحاظ دینی نمونه یا بارز بوده‌اند، بلکه به این خاطر که آنان بر کناره‌ای سکنا گزیده بودند که هم‌جوار بی‌دینان است. کالوینیسم جبرگرایانه که پاک‌دینان مسیحی به‌طور خاص به آن شناخته می‌شوند، دین را به افراطی‌ترین صورت خود می‌کشاند؛ یعنی جایی که دین عملاً از دین‌بودن خارج می‌شود: با خدایی آن‌قدر متعالی که انسان مؤمن را امیدی نیست که واکنشی از او برانگیزد، با دنیایی کاملاً مأیوس کننده، و بالأخره با تجویزاتی برای زندگی دینی که به تجویزات هیچ‌یک از دیگر فرقه‌های سنتی‌تر شباهتی ندارد. این وضعیت، آنان را برای کسانی که امروزه به‌دنبال فهم دین هستند، ارزشمند و در واقع منحصربه‌فرد می‌سازد.

آیا این همان چیزی است که وبر خود می‌اندیشیده است؟ پاسخ به این پرسش چه‌بسا برای مشخص‌کردن عمق و میزان علاقۀ وبر به دین به‌گونه‌ای اساسی تعیین‌کننده باشد. اما این مطلب ارزش نظام اخلاقی پروتستان را مشخص نمی‌کند. مورد اخیر می‌توانسته است از جهاتی دیگر و متداول‌تر حائز اهمیت باشد. برای نمونه، می‌توانسته است دغدغۀ وبر دربارۀ ظهور دنیایی مدرن، هوادار سرمایه‌داری و سکولار را نشان می‌دهد.‌ باوجوداین، این مطلب اغلب مطالعه‌ای تبارشناسانه ازاین‌دست شناخته می‌شده است. در چنین برداشتی، انتخاب فرقه‌های قرن هفدهم  از سوی وبر برای تاریخ دینی امری عَرَضی خواهد بود؛ مگر آن‌که به این منظورِ خاص باشد که بخواهد نشان دهد که این ثمرۀ منحصربه‌فرد تاریخ ادیان، مسبب مدرنیتۀ سکولار شده است. در غیر این صورت، خوانشی شبه‌داروینی می‌توانسته وجود داشته باشد که بر طبق آن اهمیت پاک‌دینان مسیحی از توانایی آنان در تطبیق‌یافتن و دست‌وپنجه نرم‌کردن با نوع بدیعی از جهان اجتماعی ناشی می‌شود که در آن جهان اجتماعی اخلاقِ شخص‌محور دیگر کارگر نیست.

چه‌بسا این برداشت‌ها از نظام اخلاقی پروتستان با هم ناسازگار نباشند و بسیاری از آن‌ها مؤیداتی نیز در نوشته‌های خود وبر بیابند. البته این مطلب را می‌توان به بحث گذاشت که فرضیۀ گش، عرضه‌کنندۀ بلندپروازانه‌ترین خوانش از نوشتههای وبر است. این نظریه می‌گوید نظام اخلاقی پروتستان محور مجموعه‌ آثار وبر است و او را یک نظریه‌پرداز برجستۀ دین نشان می‌دهد. این خوانش وجاهت خود را از دو مطلب حاصل می‌کند: نخست از گردآوری مجموعۀ شگفت‌انگیزی از اظهارات وبر در سرتاسر فعالیت‌های اندیشه‌ورانه‌اش که نشان‌دهندۀ اهمیت دین برای تمامی اندیشه‌های او است؛ و دیگری، افزون بر مطلب نخست و مهم‌تر از آن، از خوانشی تلفیقی از نظام اخلاقی پروتستان در کنار عملاً تمامی مجموعه ‌آثار وبر و به‌طور خاص رسالۀ او درباب اخلاق اقتصادی ادیان جهان که او از سال ۱۹۱۲ به‌این‌سو درباره‌اش پژوهش می‌کرد.

این نکته برای گش مهم است که این مقالاتِ گسترده، تغییری بنیادی یا بدعتی تازه از وبر را نشان نمی‌دهند؛ بلکه تنها اندیشه‌هایی را گسترش می‌دهند که نظام اخلاقی پروتستان بالفعل حاوی آن‌ها است. این مطلب آشکارا حائز اهمیت است؛ زیرا به بینشی از تبیینی جهانی از دین رهنمون می‌شود که دقیقاً استوار بر همان مفاهیمی است که مبنای نظام اخلاقی پروتستان بر آن‌ها واقع شده‌اند.

اندیشیدن به این‌که وبر چنین نگاهی داشته است، به‌ویژه از منظر الهیات تاریخی، جالب توجه است. این مطلب از آن رو جالب توجه است که الهی‌دانان در سراسر قرن نوزدهم رسماً بر روی پروژۀ مشابهی کار می‌کردند. الهی‌دانانی همچون فردیناند باور و آلبرشت ریچل به‌دنبال الهام‌بخشی‌های هگل و شِلینگ، در پی تلفیق پژوهشی تاریخی دربارۀ کل تاریخ ادیان با الهیاتی هنجاری بودند. آنان این کار را با نشان‌دادن این مطلب انجام دادند که تاریخ دینی به سوی مسیحیت و به‌طور معمول پروتستانتیسم به‌عنوان غایت حقیقی خود پیش رفته است. به‌وسیلۀ این فرجام‌باوری، تاریخ‌گرایی الهیاتی از نتیجه‌ای نسبی‌انگارانه اجتناب کرد یا این‌گونه گمان شد که اجتناب کرده است. دوست وبر، اِرنست تِرُلچ، در زمانی این پروژه را “بزرگ‌ترین برنامۀ تمامی الهیات علمی” نامید.

این پروژه سرانجام در آستانۀ قرن بیستم کنار گذاشته شد؛ تااندازه‌ای به این دلیل که “بی‌چون‌وچرا” فرض‌کردنِ دین مسیحیت وجاهت خود را از دست داد و تااندازه‌ای به این دلیل که به نظر رسید که چارچوب دینی-تاریخی، سد راه الهیات ساختاری می‌شود. بااین‌حال در وهلۀ نخست، و تا زمانی‌که روا باشد که دنیایِ مدرن برای وبر همان جایگاهی را بیابد که پیش‌تر پروتستانتیسم آن را دارا بود، هیچ دلیلی برای این‌که چرا وبر نباید وارث پساالهیاتیِ این سنّت خاص بوده باشد وجود ندارد؛ سنّتی که سرانجامی تاریخی و اقناع‌گر در تکامل دینی و فرهنگی است. در این وضعیت، علائم موجود در مسیر به‌سوی هدف نهایی، به‌هیچ‌وجه دلبخواهی نبوده‌اند. همچنین رأی وبر برای نمایش‌دادن حقایق اساسی دین به‌وسیلۀ پاک‌دینان مسیحی قرن هفدهم به همان اندازه معنادار بوده است که انتخاب پروتستانتیسم برای الهی‌دانان در اوایل قرن نوزدهم معنادار بوده است: پدیدار تاریخی جلوه‌های واقعی خود را نزدیک به انتهای تکوین تاریخی خود نمایان می‌کند.

بااین‌حال همچنان استدلالی قوی علیه چنین برداشتی وجود دارد و کتاب گش آن استدلال را نیز به همان میزان، اگر نه حتّی چشمگیرتر، مطرح می‌کند. به‌طور خلاصه، وبر هیچ‌گاه نمی‌توانسته به خود اجازه داده باشد که در آرزوی چنان نظریۀ جهان‌شمولی دربارۀ دین در تاریخ باشد. این از آن رو است که او آنچه ترلچ “آشفتگی ارزش‌ها” نامیده بود را به‌نحو اغراق‌آمیزی کاملاً به رسمیت می‌شناخت. به‌بیان‌دیگر، این مطلب یعنی باور به ناممکن‌بودن بنیان‌نهادن مجموعه‌ای از اصول اخلاقی و معرفت‌شناختی که بتواند پذیرش عام بیابد. در واقع گش بسیار تلاش می‌کند تا نشان دهد که این بینش تا چه اندازه همۀ اندیشه‌های وبر را شکل داده است.

بار دیگر پاک‌دینی مسیحی مسئلۀ محوری است؛ زیرا پاک‌دینان مسیحی که در برابر خدایی پنهان و خودکامه بودند، حاکی از آن است که تعلق‌خاطر فرد به صنف خود در دنیای مدرن مطلوبی فی‌نفسه است. همان‌گونه که گش به‌درستی اذعان می‌کند، اتفاقاً این مطلب نه پاک‌دینان مسیحی و نه وبر را “نسبی‌گرا” یا “بدبین” نمی‌سازد. کاملاً برخلاف آن، وبر سخت کوشیده است تا این مطلب را نشان دهد که چگونه پذیرش ارزش‌ها ازسوی انسان‌ها، هم پایدار و هم ارضاءکننده است؛ آن‌هم در غیاب اخلاقیاتی که به‌گونه‌ای جهان‌شمول مقبول باشند. به همین دلیل، وبر به “فرقه‌های مذهبی” قرن هفدهم نگاهی مثبت دارد.

آن‌ها به‌طرز قابل‌ملاحظه‌ای از پیشگامان “انجمن‌های داوطلبانه” محسوب می‌شوند که امری مشخصاً مدرن است. این انجمن‌ها تشکل‌هایی اجتماعی‌اند که شالودۀ آن‌ها به‌گونه‌ای تحویل‌ناپذیر مبتنی بر استقلال فردی است.

تمامی این اظهارنظرها در پایان به بینشی واحد و یکسان می‌رسند: وبر دریافته بود که زمان تلفیق‌های بزرگ و نظام‌های کلان به سر آمده است. “معنا” کثرت‌گرا و متفرق بود. همچنین هیچ دستی به‌تنهایی قادر نبود بر سبوی شکسته‌شدۀ معنا بند بزند. درنتیجه، وبر هیچ‌گاه “کتاب‌های قطوری” را ننوشت که همسرش ماریان همواره از او می‌خواست بنویسد؛ بلکه درعوض، مجموعۀ بزرگی از متکثرات به وجود آورد. بعضی از آن‌ها منتشر شدند و بسیاری دیگر نه. بنابراین، برای هیچ فردی فایده‌ای نداشت که چه ازلحاظ دینی، چه ازلحاظ سیاسی و چه ازلحاظ عقلی در آرزوی چیزی باشد که از دست رفته است. درعوض، زیبندۀ انسان‌های مدرن این بود که بپذیرند در دنیایی نو و از سنخی متفاوت زندگی می‌کنند که در آن، چنان آرزومندی‌هایی دیگر واقع‌گرایانه نیستند.

این ضرورت به همان اندازه که بر اهالی دانشگاه صدق می‌کرد، بر سیاست‌مداران هم صدق می‌کرد؛ و به همان میزانی که بر دین اِعمال شد، بر اقتصاد هم اِعمال شد. وبر به همان اندازه که هواداران آلمان نو-رمانتیک را کوچک می‌انگاشت - که به‌شدت در آرزوی ملتی بودند که به‌طور طبیعی تکوّن یافته باشد - منتقد امیدهای آرمان‌گرایانۀ دوستان از خود بود که الهی‌دانانی لیبرال بودند. این دسته از دوستانِ او اعتقاد داشتند مسیحیتی که به‌اندازۀ کافی مدرن شده باشد، می‌تواند یک بار دیگر به‌عنوان پیمانی وحدت‌بخش در جامعه عمل کند.

کدام‌یک از این دو برداشت درست است؟ آیا توجه وبر معطوف به شکلی بدیع از نظریۀ تاریخ‌باورانۀ دین بود که به‌واسطۀ رؤیت طلیعۀ تحول ریشه‌ای دین به پساتدیّن مدرن در فکرش خطور یافته بود؟ یا آیا او مایل بود اجزای پدیده‌هایی را که به‌طرز کاهش‌ناپذیری متکثرند گرد هم بیاورد؛ پدیده‌هایی که تنها بر مبنایی فردی و موقتی می‌شد بر آن‌ها معنایی بار کرد؟ آیا وبر مدرن بود یا پسامدرن؟ کتاب گش در این باره به‌نحوی جالب هر دو جنبه را حفظ می‌کند و در بخش پایانیِ آن، گش از دین و تاریخ به‌عنوان “چارچوب‌های مرجع فراگیر و کلی” می‌نویسد؛ تنها به این خاطر که در دنبالۀ آن بیفزاید که دنیای مدرن “به‌واقع متکثر و بی‌کران بود.”

بااین‌حال مشکل این چندگانگی می‌تواند درنهایت بر عهدۀ مفسر، یعنی گش، نباشد؛ بلکه بر دوش خود وبر باشد. باید به یاد آوریم که وبر، هم از ضرورت تخصص‌گرایی در هر شرایطی حمایت کرد و هم از پذیرش “بی‌معنایی” در محیط‌های دانشگاهی مدرن. افزون‌براین، وبر شخصاً ناممکن می‌یافت که خود را به چنین زیستی متعهد کند. اگر این مطلب پذیرفتنی باشد که او دین را به این خاطر فهم کرد که زیستی بر مرز میان ایمان و بی‌ایمانی داشت، به‌طور مشابهی او می‌توانسته قادر باشد که مدرنیته را هم به‌درستی فهم کند. هرچه باشد او کسی است که در معرض روشی از زندگی قرار گرفته است - اما هرگز با آن کاملاً احاطه نشده است - که در زمان حیات او در غرب غلبه یافته بود و تابه‌امروز چیزی جایگزین آن نشده است.

به‌بیانی‌دیگر، وبر کاملاً می‌توانسته است که جامع اضداد بوده باشد. همچنین این موارد می‌توانسته‌اند دوباره به‌عنوان نمونه‌ای دیگر از آن خصوصیت شخصیتی وبر بروز کنند: نخست، کشاکش میان تمایل موجود در آثارش برای برپایی ساختاری فراگیر که بازنمایندۀ دین بر مبنای عقلانی‌شده‌ترین شکل آن باشد؛ و دیگری، پذیرفتن آن‌که شاید نشود از چنین ادعایی - یعنی برپایی ساختاری فراگیر - در اوضاع تاریخ‌باورانه‌ای که تکثرگرایی را ارج می‌نهد حمایت کرد.

بیشترِ توجهی که وبر در میان الهی‌دانان و به‌طور عام‌تر در میان پژوهشگران دین یافته است، در ارتباط با رابطۀ او با ارنست ترلچ بوده است. گش که آگاهی او از زمینۀ الهیاتی وبر به‌طور کلی فوق‌العاده است، تبیینی از رابطۀ این دو نفر را در سرتاسر نوشتۀ خود به دست می‌دهد که ارزش آن را دارد تا تبیینی رسمی شود. بدون ذره‌ای کم جلوه‌دادن احترام و دوستی عمیق میان این دو تن و دیگر پژوهشگران، تحلیل‌های گش از دیدگاه‌های نسبی آن‌ها مشروعیت هرگونه استفاده از عنوان “وبر و ترلچ” - عنوانی که به‌دفعات در جامعه‌شناسیِ دین به‌کار رفته است - را در عمل از میان برمی‌دارد، زیرا اختلاف‌عقیده‌های این دو نفر کاملاً بنیادین است و موارد توافق آن‌ها در اغلب اوقات سطحی است.

وبر باور داشت که قرن هفدهم دین مدرن را در شکل فرقه‌های پاک‌دینان مسیحی به وجود آورده است؛ حال‌آن‌که برای ترلچ نوپروتستانتیسم در واقع محصولی از تمایل به‌سوی شکل‌های فردگرایانۀ دین‌داریِ موجود در قرن هجدهم بود. درحالی‌که وبر تلاش‌های پیروان لوتر برای آشتی‌دادن مسیحیت و دنیای مدرن بر پایۀ مسئولیت‌پذیری شخصی را محکوم به شکست می‌دانست، نگاه خود ترلچ آشکارا متمایل به آن جهت بود. باآنکه وبر احساس می‌کرد که پذیرش “آشفتگی ارزش‌ها” ناگزیر است، ترلچ برای دستیابی به آمیزۀ الهیاتی و حتی متافیزیکیِ مسیحی که ممکن و بدیع باشد تلاش می‌کرد.

اما باوجود این اختلاف عقیده‌های بنیادی، آن‌چه بیش از هر چیز شایان ذکر است، میزان تمایل وبر به آن است که بگذارد ترلچ کاستی‌های موجود در دانش‌پژوهی دینی او را جبران کند. طبق آنچه گش می‌گوید، وبر ادامۀ پژوهش دربارۀ نظام اخلاقی پروتستان را از سال ۱۹۰۵ متوقف کرد. علت این کار به‌طور خاص این بود که ترلچ آن هنگام مشغول نگارش آموزه‌های اجتماعی کلیساهای مسیحی بود (که در سالِ ۱۹۱۲منتشر شد). همچنین باآنکه این مطلب چه‌بسا تاحدودی گمانه‌پردازانه به نظر بیاید، واضح است که وبر به‌دفعات به کتاب ترلچ ارجاع داده است؛ گویی که آن کتاب ادامۀ اثر خودِ او است. گویاترین توضیح برای این مطلب، غیر از تمایل آشکار ترلچ برای تأثیرپذیرفتن از وبر در بعضی از آرائش، اشتیاق وبر برای سرفرودآوردن در برابر خُبرگی “متخصصان” است. همچنین تمکین علمی او از اثر ترلچ دربارۀ عقاید اجتماعی مسیحیت در راستای همین طرح کلی معمولاً توجیه‌پذیر است.

این مجموعه از مناسبات فکری به‌دلیل تعریضات فراوان و شاید دووجهی، درخورتوجه‌اند. نخست آن‌که خودِ ترلچ را حتی با معیارهای ابتدای قرن بیستم به‌سختی می‌توان متخصص نامید. از آنجایی‌که او به‌اندازۀ وبر میان حوزه‌هایِ مختلف علمی سِیر نکرده بود، مجموعه‌ آثار او دربردارندۀ اندکی از آن چیزهایی است که با قواعدی سازگار باشد که وبر آن را با اصطلاح “علم به‌مثابۀ شغل” به‌خوبی بیان کرده است: پژوهشی تخصصی، به‌شدت منظم و انجام‌شده به‌صورت جمعی و بنابراین کمابیش ناشناخته [زیرا افراد تنها تا آن‌جایی مهم‌اند که جزئی از جمعی بزرگترند] که در دانشگاه‌های مدرن صورت پذیرفته باشد. افزون‌براین، ترلچ در حوزۀ الهیات در حاشیه قرار داشت. این واقعیت که او نهایتاً کرسی استادی در دانشکدۀ “فلسفه” را پذیرفت، مؤیدی برای این مطلب است. عبارت معروف بارت که ترلچ فقط به‌صورت “اتفاقی” الهی‌دان بوده است، چه‌بسا مثل معمولِ گفته‌های بارت ترکیبی از اغراق و افترا باشد؛ اما بی‌بهره از حقیقت نیست.

دوم آن‌که بااین‌حال ارجاعات مرتب وبر به الهیات و الهی‌دانان به‌عنوان “اهل فن”، به‌خودی‌خود درخورتوجه است. او قطعاً باید دریافته باشد که جایگاه الهیات به‌عنوان موضوعی در دانشگاه‌های پژوهشیِ مدرن موردمناقشه و در واقع غامض بوده است؛ نه‌فقط به‌دلیلِ “تعصب مذهبی” مفروض یا موجود در آن، بلکه همچنین به‌دلیل مبهم‌بودن این مطلب که الهیات چگونه می‌تواند با نظامی از حوزه‌های تخصصی تلفیق شود.

می‌توان گفت که مسئلۀ وبر به‌مثابۀ الهی‌دان، عموماً بسیار متفاوت از مسئلۀ وبر به‌مثابۀ یک فرد نبوده است. یا برای بیان این مطلب به گونه‌ای بحث‌انگیزتر می‌توان گفت وبر خودش به طُرُقی آشکارا همانند یک الهی‌دان فعالیت کرده است. این نمودِ همان چیزی است که به ارجاعات پیوستۀ او به الهی‌دانان به‌عنوان “متخصصان” توجه شایانی می‌دهد. آنان - یعنی الهی‌دانان - بهتر است که متخصص باشند؛ زیرا در غیر این صورت برای وبر بسیار مشکل‌تر خواهد بود تا با آن‌ها و آثارشان تعامل داشته باشد!

باآنکه به‌دشواری بتوان وبر را برای این موضع‌گیری در جست‌و‌جوهایش درباره‌ی الهیات مورد انتقاد قرار داد، این مطلب برای الهی‌دانان امروزی در استفاده و ارزیابی آن‌ها از طرح‌های او حائز اهمیت است. این‌که الهی‌دانان وبر را نمایندۀ حوزه‌ای عمدتاً فرعی تلقی کنند، امری کاملاً اشتباه خواهد بود؛ در عوض آن‌ها در مواجهه با وبر با پرسش‌هایی و مسئله‌هایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که همانند همان مسائلی است که حوزه‌های مطالعاتی خودِ آن‌ها عهده‌دار پاسخ‌گویی آن‌ها است و بنابراین باید همان‌گونه به آن پرسش‌ها تقرب جست.

از این منظر، دست‌آخر، این امر ممکن است که به پرسش نخستین رجوع کنیم: جایگاه دین در آثار وبر چیست؟ گش در این شهود بنیادین خود محق است که دین در آثار وبر کاملاً محوری است. تا اینجا، تحلیل گش ارجحیت دارد بر خوانشی اکیداً اجتماعی-علمی از اندیشمندی بزرگ که صِرفاً محدود به کارهای تجربی و روش‌شناسانۀ اوست. هرچند مورد اخیر فوق‌العاده اهمیت دارد؛ اما بررسی‌های گش نشان می‌دهد که این مورد بر مبنایی قرار گرفته است که بدون آن مبنا هرگز نمی‌توانست وجود داشته باشد. این مبنا توجهی عمیق به دین به‌عنوان واقعیت انسانی و فرهنگیِ بنیادینی است که برای کشف معنا در گذشته و در اکنون حیاتی است.

این‌که مفروضات وبر دربارۀ محوری‌بودن عقلانی‌سازی و زهد تا چه حد می‌توانند سنجه‌های نقادانۀ مطالعات تاریخی و الهیاتی را تاب بیاورند، در زمان حاضر باید پرسشی همچنان مفتوح تلقی شود. بااین‌حال، نادیده‌گرفتن اهمیت فعلی این بینش و دیگر بینش‌های یک اندیشمند یا فروکاستن او به نظریه‌پرداز سکولاریزاسیون بی‌تردید نادرست خواهد بود؛ آن‌هم درحالی‌که چه‌بسا در دوران ما که اغلب “دوران پساسکولار” نامیده می‌شود، او ظهوری کاملاً از نو داشته باشد.



حامی اتووود
نظـــــــر اعضــــــــا
هنوز نظری برای این خبر ثبت نشده است.

ثبــــــــت نظـــــــر

  
جهت ارسال نظر باید وارد سیستم شوید. / عضو جدید
ایـمـــیـل :  
رمز عبـور :  

درباره معماران معاصر ایران :
این گروه در سال 1386 با هدف ایجاد پل ارتباطی بین معماران ایرانی معاصر گرد هم آمد.با شروع کار این وب سایت معماران متقاضی در محیطی ساده وکارآمد به تبادل پروژه ها ومقــــالات خود خواهند پرداخت ودر فضای فروم به بحث وگفتگو می پردازند.
خانه | ورود | ثبت نام | درباره ما | تماس با ما | قوانین سایت | راهنما | تبلیغات
© کلیه حقوق این وب سایت متعلق به گروه معماران معاصر می باشد.
Developed by Tryon Software Group