اسکار نیومایر، معمار برزیلی، مرکز فرهنگی‌ای در برزیل طراحی کرده که به نام خود او نام‌گذاری شده‌است. این مجموعه در شهر گویانیا در ایالت گویاس برزیل، بر زمینی مسطح به ابعاد ۲۶هزار متر مربع به نام ایوان فرهنگ Esplanda da Cultura قرار گرفته‌؛ میدانی که به کنسرت‌های موسیقی و رویداد‌های فرهنگی اختصاص یافته و ادای احترامی‌ست به رییس جمهور سابق برزیل، ژوسلینو کوبیچک.

این مجموعه مرکب از چهار ساختمان با فرم‌های سره هندسی است؛ مثلثی که کتاب‌خانه عمومی را در بر می‌گیرد، استوانه‌ای که موزه هنر‌های معاصر MAC در آن قرار دارد، گنبدی که کاخ موسیقی را می‌پوشاند و هرمی به ارتفاع ۳۶ متر که بنای یادبود حقوق بشر در آن جای‌ داده شده‌است.

ساختمان کتاب‌خانه، جعبه‌ای ساخته‌شده از شیشه دودی است که بر روی ستون‌های متعدد قد افراشته و با سایه‌های سفید موزه هنر‌های معاصر و کاخ موسیقی و فام سرخ درخشان مثلث یادبود حقوق بشر تضاد چشمگیری ایجاد می‌کند. بنای یادبود با زیربنای ۷۰۰ متر مربع، تالار همایشی به ظرفیت ۱۶۶ صندلی، یک آفتاب‌گیر و یک نمایشگاه را در خود جای می‌دهد.

تطبیق‌ دادن آثار نیومایر با جنبش‌های معمارانه کار آسانی نیست؛ به ویژه که تاریخ‌دانان، منتقدان و معماران در گفتمان‌شان رویکری دوقطبی دارند که نه در تایید آثار وی‌اند و نه رد آن‌ها؛ گاهی آثار او را با جنبش معماری مدرن مرتبط می‌کنند و گاه آن‌ها را بازتابی از دیگر جنبش‌های معماری قلمداد می‌کنند.

هنجارگریزی از استاندارد‌های کاربردی و کالبدی، چالش‌های رهیافت به  پروژه‌های او بر اساس خردگرایی معمارانه را به اثبات می‌رساند. اما چه کاربردی باشد و چه نباشد، نیومایر در آثار خود بیانی مدرن، ناب، نوسانی و دقیق را از معماری ارائه می‌کند که گاهی با سبک‌های سنتی معماری مثل نئوکلاسیسم و کوبیسم در تعامل است. فرم‌باوری نیومایر ‌گریزی است از قواعد بنیادی مدرنیسم. پافشاری او بر ارائه بیانی هنری، او را به مدرنیسم بی‌قاعده همبسته می‌کند.

به عقیده مکس‌ول می‌توان رابطه‌ای را بین معماری مدرن و کلاسیک برقرار دانست: چرا که معماری از عصر باستان تا کنون، هنوز هم با هندسه، به عنوان تجسم نظم و سامان‌دهی منطقی و فهم‌پذیر پیوند دارد. بر اساس این تعبیر معماری با ایده‌آل گرایی افلاطونی نیز پیوند خواهد داشت؛ چرا که کانسپت هندسه به درک‌پذیری و اصالت وابسته‌ است. بنابراین، در سنت معماری کلاسیک، فرم ایده‌ای است که لزوما به هندسه خالص وابستگی دارد. این مسئله نشان می‌دهد که در معماری مدرن، فرم هنوز هم بر هندسه‌ای سنتی استوار است که می‌تواند سامان ببخشد، نظم بدهد و نهایتا انضباط برقرار کند و هدایت‌گر باشد.

این چهره دیگری از مدرنیته است: که فرم را به عنوان ابزاری برای هر هدفی غیر از پیکر بندی مستقل خود آن تصور نمی‌کند و ظرفیت آن را دارد که به تنهایی بیانی از جهان بسازد که برداشت کاملا متفاوتی از آن را می‌آفریند.

فارغ‌ از کارکردگرایی و التزام‌های کالبدی پروژه‌های پیشین جنبش مدرن و رهاسازی تخیل درباره فرم، باید به گرایش نیومایر به بیشینه‌سازی ظرفیت‌های سازه‌ای بتن توجه شود. مکس‌ول باور دارد که روش ساخت (تکنیک) و فرم آثار نیومایر به حدی جدایی‌ناپذیر هستند که وجود یکی، متضمن وجود دیگری می‌شود؛ اما در عین حال با یکدیگر نمی‌آمیزند چرا که به بعدهای متفاوتی تعلق دارند. درحالی که روش ساخت با مسائل مربوط به سازه، متریال، جزییات و ... سروکار دارد، معمار به فرم به عنوان بیان هنری می‌پردازد. بنابراین، جزییات تکنیکی باید از نظر پنهان شود تا آسیبی برای وجهه معماری نیافریند و همچنین، به نحوی تقویت شود که بتوان از آن به عنوان مرجعی برای استخراج فرم‌های خالص و ناب استفاده کرد.

هنگامی که کاربری‌ها غیرنمایان‌اند و همه‌چیز مثل یک نقاشی صرف به نظر می‌آید، طراحی کاری پیش پا افتاده می‌نماید؛ اما در حقیقت همه چیز فکر شده است: فضا، مقیاس، دیدگاه و ... . نیومایر از قوس‌ها به عنوان جزییات یا تزیینات استفاده نمی‌کند اما همیشه فرم معمارانه را در حد کمال می‌آفریند چرا که منطق الگو‌پذیر و بخش ناشدنی بتن تقویت‌شده را نشان می‌دهد و تلاش تکنیکی پنهان شده، راهی برای پیکره‌ای ایستا، سبک و به طرز غیر منتظره‌ای پایدار می‌شود. پیکره‌ ساختمان یک‌تکه، مقلوب و متکی به خود به نظر می‌رسد و نشانی از نقض گرانش بروز نمی‌دهد؛ تا حدی که فضامانی‌اش طبیعی می‌نماید. همه این‌ها در حالی است که ستون‌های حامی، به طور ناحسوس از انحناهای کالبد تبعیت می‌کنند و بار پیکره را بر دوش می‌کشند.

بر اساس بررسی‌های سوفیا تلس، آثار نیومایر در نهایت ضدیت با کارکردگرایی‌است و خود را از ارجاعات قدیمی لوکوربوزیه جدا می‌سازد؛ تا حدی که فضامانی‌اش از خردگرایی کلاسیک آفرینش فرم و قواعد آن نظیر مقیاس، تناسب و ریتم تبعیت نمی‌کند. همچنین نمی‌توان آن را به قواعد معماری باصطلاح ارگانیک وابسته دانست؛ چرا که با اصولی مانند خودبسندگی که معماری ارگانیک را تعریف می‌کنند در تضاد است.

چالش ارزیابی معماری نیومایر با نیازی وسواس‌گونه به تعریف کردن آن پیوند دارد که می‌کوشد او را در جرگه معماران مدرن جای دهد که کمابیش کار دشواری است زیرا اگر کسی او را خارج از این دسته قلمداد کند، توجه‌ها را به سوی ذات ویژه‌اش می‌خواند؛ اما از استقلال (خودگرایی) فرم مدرن پرهیز می‌کند.