در روز 13 سپتامبر 2019، از 6 پروژه ی برنده ی جایزه ی معماری آقاخان در سالن اپرا و باله ی آکادمیک موسی جلیل در کازان، تجلیل شد. پس از مراسم تجلیل، آرک‌دیلی موفق به مصاحبه با برندگان مسابقه و برگذارکننده ی آن، فرخ درخشانی شده است. در ادامه، نخست پاره ای از نظرات فرخ درخشانی و سپس نظر برندگان در زمینه ی روند جوایز را شاهد خواهید بود.

با توجه به تنوع موجود در پروژه ها؛ به چه علت در روند جوایز آقاخان، انتخاب پروژه هایی با کانتکست ها و پروگرام های متفاوت، حیاتی بوده است؟

فرخ درخشانی: چرخه ی اهدای جوایز به هیچ وجه متفاوت با چرخه های گذشته در رابطه با نظریه ی گوناگونی نبوده است. در واقع، هنگامی که این مسابقه در سال 1980 دایر شد، در اولین مراسم اهدای جوایز از هیئت منصفه خواسته شد تا پنج پروژه ی برتر را انتخاب کنند. اما هیئت منصفه با انتخاب 15 پروژه، اذعان داشت که در این نقطه ی تاریخ، نمیتوان تمام جوامع مسلمان در اقصی نقاط جهان و نقطه نظرات گسترده ی مسابقه در رابطه با تمامی زوایای معماری را با معرفی فقط پنج پروژه پوشش داد.  مقام عالی رتبه و کمیته ی رهبری نیز پیشنهاد هیئت منصفه را قبول کرده و در مسابقه ی سال 1980، 15 پروژه برنده اعلام شدند.

با توجه به دریافت کنندگان جوایز، این جایزه به صورت انحصاری فقط به یک شرکت معماری تعلق نمیگیرد. چرا از نظر شما متنوع ساختن نوع دریافت کنندگان از اهمیت ویژه ای برخوردار است؟

فرخ درخشانی: دستاوردهای هیچ یک از پروژه ها، نتیجه ی کار یک معمار یا یک شرکت معماری نمیباشد. معماری یک قطعه ی هنری نیست که یک هنرمند، آن را به عنوان یک "اثر هنری" خلق کند. این تا حد ناچیزی نزدیک به واقعیت است. نخست، شما به یک کارفرمای خوب نیاز دارید، چون بدون وجود کارفرمایی با خواسته های مشخص، هیچ معماری قادر به انجام دادن کار خود به بهترین نحو نخواهد بود. ثانیا، منوط به ماهیت و مقیاس پروژه، افراد زیادی از دیسیپلین ها گوناگون در آن نقشی ایفا میکنند، مهندسین سازه، صنعتگران، پیمان کار ها، نقشه کش ها، مهندسین معماری منظر، دانشمندان علوم اجتماعی و ... . از این رو، با توجه به نقش خود در پروژه به رسمیت شناخته میشوند.

فکر میکنید به چه علت پروژه ی شما برنده ی جایزه ی معماری آقا خان شده است؟

تجدید حیات محرق، بحرین: فکر میکنم بعلت اینکه پروژه ی ما، خوانشی ملموس، دقیق و عوام-محور از باز زنده سازی شهرسازی ارئه میکند. خوانشی که معماری معاصر را در تعادل با حفاظت از ساختمان های سنتی قرار میدهد و به میراث شهر و در عین حال نیاز های کنونی آن نیز اهتمام می ورزد.

پروژه ی آموزشی آرکادی، کانارچور جنوبی، بلنگلادش: در تقدیرنامه ی رسمی هیئت منصفه، دلیل انتخاب پروژه به عنوان یکی از برندگان، کاملا مشهود میباشد. فکر میکنم پیامی که این پروژه با خود به همراه دارد، مفاهیمی محلی و همچنین جهانی را در خود جای داده است. من این مشکل را به روشی بسیار ساده بازخوانی کرده تا پاسخ مناسبی به شرایط ویژه ی سایت داشته باشد و استراتژی پیش گرفته شده، قطعا در انتخاب این پروژه بعنوان پروژه ی برنده تاثیرگذار بوده است.

موزه ی فلسطینی، بیرزیت، فلسطین: به گمان من این پروژه بعلت "زمینی بودن" برنده شده است. طراحی آن با توجه به ملاحظات شرایط محیطی فلسطین و سایت ویژه ی آن. 

پروگرام توسعه ی فضاهای عمومی، جمهوری تاتارستان، فدراسیون روسیه: پروگرام کلی توسط کارفرما، جناب رئیس جمهور مینیکنف با هدف بهبود کیفیت زندگی برای تمام ساکنین تاتارستان، بنا نهاده شد. این یک ایده ی بسیار روشن و ساده بود، و برای کسب اهمیت سیاسی یا سوءاستفاده از یک سرمایه ی بزرگ نبوده است. وضوح این ایده، باعث شد تا تیم ما بتواند به راحتی کیفیت های کلیدی را که برای پیشبرد آن ها از ما تقدیر شده است، بوجود بیاورد: تعاملات اجتماعی در تمامی سطوح که به مقررات طراحی مشارکتی منحصر به فردی ختم میشود. امروزه این تجربه در سراسر روسیه به کار گرفته میشود؛ کیفیت طراحی بالا به یک اندازه در 45 شهرداری در بیش از 330 نقطه ی کشور، روستایی برای 1700 نفر از ساکنین پایتخت تاتارستان، کازان؛ یک تیم فوق العاده متشکل از معماران جوانی که پروژه های خود را به طور مستقل مدیریت میکنند.

دانشگاه علوم تحقیقات واحد آلیون دیوپ، بمبی، سنگال: اگر یک واژه برای توصیف مسابقه ی معماری آقاخان وجود داشته باشد، آن واژه "تعهد" است. تعهد ارائه ی بهترین روش برای حل یک مشکل. تعهد همچنین یک کلید بنیادی در فلسفه ی کاری کمپانی IDOM نیز میباشد، و همان گرایشی است که در طول روند طراحی ما رهنمون ما بود: خلق ساختمانی که بی انتها، برازنده و نماینده باشد، این نه تنها راه حلی برای مسئله ی پروگرام ما بلکه راهی برای حل مسائلی که محوطه ی دانشکده با آن ها دست و پنجه نرم میکرد نیز بود. ساختمان با تکنیک ها و متریال محلی و به صورت پایدار ساخته شد و کمترین انرژی و هزینه ی نگهداری را صرف خود کرد.

 مرکز واسیت وت لند، شارجه، امارات متحده ی عربی: فکر میکنم دلیل اصلی برنده شدن این پروژه در مسابقه ی آقاخان، سهم آن در فضای شهری به طرق مختلف است، اساسا در نجات نزدیک به 20 زمین بایر و ارزش نهادن بر آن ها بعنوان یک نوع سرمایه ی طبیعی. زمینی که در گذشته برای انبار کردن زباله ها بود، اکوسیستم طبیعی خود را بازیافته است و تبدیل به مکانی محبوب برای بازدید کنندگان و آموختن و قدردانی از محیط زیست طبیعی شان شده است. در نتیجه، این سایت اکنون خانه ای برای بیش از 350 گونه از پرندگان مهاجر و محلی شده است. در حین پیشبرد پروژه، ما آن را پروژه ای کم تاثیر و صرفا برای حمایت از محیط زیست تصور کردیم. طراحی مرکز بازدید با توپوگرافی سایت همنشینی و تاثیر بصری اندکی بر محیط پیرامون خود دارد، و همچنین محیط زیستی طبیعی را برای پرندگان بازنمایی میکند. محرک های کلیدی این مرکز، آگاه سازی مردم درباره ی اکوسیستم منطقه، و در عین حال تجدید محل اسکان و پرورش پرندگان در معرض خطر انقراض مهاجر و ساکن این منطقه است. 

قرار گرفتن در جایگاه برنده ی جایزه ی پر پرستیژ آقا خان، چه معنایی دارد؟

تجدید حیات محرق، بحرین: دریافت جایزه ای که در طول سال ها، به طور مداوم تلاش در راستای بازتعریف و ارزشیابی اولویت ها و تعاریفی که به معماری میدهیم دارد، و پیچیدگی حامیان و همکاران پشت هر پروژه را به رسمیت میشناسد و از آن ها تقدیر میکند، برای ما افتخار بزرگی محسوب میشود. 

پروژه ی آموزشی آرکادی، کانارچور جنوبی، بلنگلادش: بدون شک، دریافت این جایزه ی مهم احساسی فوق العاده بهمراه دارد. من آن را بعنوان تاییدی بر ایده هایی که در طول پروژه هایمان سعی در پیشبردشان دارم، تلقی میکنم. این جایزه، منبع الهامی برای کار های آینده ی ما خواهد بود.

موزه ی فلسطینی، بیرزیت، فلسطین: جایزه ی معماری آقاخان، بررسی میکند که چگونه معماری میتواند به صورتی معنادار، باعث ایجاد تغییر شود. پروسه ی ارزیابی پروژه ها بسیار دشوار است و اعلام شدن بعنوان برنده، افتخار بسیار بزرگی است.

 پروگرام توسعه ی فضاهای عمومی، جمهوری تاتارستان، فدراسیون روسیه: فکر میکنم که این نه تنها افتخاری بزرگ، بلکه گواهی بر درست بودن راهی است که ما پیش گرفته ایم! همچنین به فهم این که با کار کردن روی روستایی کوچک در دورترین نواحی تاتارستان، میتوان تاثیری جهانی به جای گذاشت. این اطلاعاتی جدید و باورنکردنی است.

دانشگاه علوم تحقیقات واحد آلیون دیوپ، بمبی، سنگال: ما سال ها بود که جوایز آقاخان و فسلفه ی تعهد اجتماعی آن ها را عمیقا تحسین میکردیم. به همین علت این یک افتخار و غروری شگفت آور برای ما میباشد، دریافت این جایزه نه تنها برای ما، بلکه برای تمام همکاران، کارفرما، دولت و افرادی که روی آن کار کردند، رویایی بیش نبود. ما بابت آن بسیار سپاس گزار هستیم.

مرکز واسیت وت لند، شارجه، امارات متحده ی عربی: ما بسیار از دریافت جایزه ی آقاخان مفتخر هستیم. این مرحله ای بسیار مهم و به یاد ماندنی در زندگی ما میباشد. از یک طرف، به آن بعنوان دستاوردی بزرگ و از طرف دیگر، بعنوان تعهدی ابدی به نگرشی که به برنده شدن ما کمک کرده و همیشه بخشی از عقاید X-Architects بوده است، نگاه میکنیم.